Viviu nun tempo difícil no que a situación política era a seguinte:
-No 1936 estoura a Guerra civil e apróbase o Estatuto de Autonomía no "goberno do exilio".
- Ditadura e anos de represión. Péchanse editoriais, revistas, xornais... e a nosa lingua prohíbese. Os escritores só teñen dous camiños: o "exilio interior" e o "exilio exterior".
-En 1950 o réxime franquista estabilízase internacionalmente. Morre Castelao e desaparece o PG. Pero rexurde a conciencia "galeguista". Comezan a aparecer editoriais como Benito Soto, Bibliofilos Gallegos e nace a editorial Galaxia que lle dá un respiro ás nosas letras porque arredor dela móvense moitos intelectuais que teñen a Galicia e á lingua como elementos a defender.
-Na década dos 60 aparece un novo nacionalismo político (PSG, UPG).
-No ano 1975 morre Franco e chega a democracia.
-En 1978 apróbase a Constitución Española, no 1981 o Estatuto de Autonomía e no 1983 a Lei de Normalización.
-En 1978 apróbase a Constitución Española, no 1981 o Estatuto de Autonomía e no 1983 a Lei de Normalización.
ETAPAS
Novoneyra levou o seu Courel consigo, estivera onde estivese, pero cando viviu noutros lugares coñeceu a amigos que o axudaron a formarse como escritor e persoa.
LUGO
Coñece ao escritor da Terra Chá, Manuel María (1929-2004)
Muiñeiro de brétemas (1950) peza inaugural da Escola da Tebra e á que seguen Morrendo a cada intre, Advento (1954) nas que aparece unha visión atormentada da existencia. A partires de Documentos persoais (1958) comeza coa poesía social e cunha denuncia explícita da situación de Galicia, sen esquecer a retranca e o humor. Denuncia que se fai directa en Laio e clamor pola Bretaña (1973). Cultiva a poesía paisaxística en Terra Chá (1954); e a intimista en A primavera de Venus (1983).
OUTONO
Galicia é un Outono puro e bon,
un río que decorre mansamente,
lume abrasador, fértil semente,
futuro presentido e en sazón.
E foi labrando o tempo-luz-paixón,
o seu ser escuro e trascendente,
luíndo o corazón de toda a xente
e conformando a terra e o terrón.
Galicia é unha agarda moi madura
que non permite prazos, dilacións,
estancamente, freo ou coutadura.
¡Abonda xa de laios e cancións!
¡Non queremos ser ríos de tristura
O idioma somos nós, pobo común,
vencello que nos xungue e ten en pé,
herdanza secular de cada un,
fogar no que arde acesa a nosa fe.
vencello que nos xungue e ten en pé,
herdanza secular de cada un,
fogar no que arde acesa a nosa fe.
En Lugo tamén coñece a Ánxel Fole (1903- 1986), escritor que viviu tempadas no Incio e en Quiroga, terras próximas ao Courel.
Novoneyra deixa testemuña da amizade con este autor no poema que titula
"ÁNXEL FOLE SEGÚN MASIDE"
COUREL
CÁNTOS outonos e longos invernos
pasando a ollada-espello a espello-
da coor dos teus ollos a coor do ucedo!
NEVA
Pintura de Reimundo Patiño:
Ramón Piñeiro (1915-1990):
(retrato de novoneyra feito por Laxeiro)
"ÁNXEL FOLE SEGÚN MASIDE"
OLLOS de cinsa e nebra
chegados da tebra!
Ollar antigo e novo! Ollar
Ollar antigo e novo! Ollar
que pon un manto ó pousar!
Ollar que neva!
Ollar que neva!
Ollar que leva
e sabe o que se sabe
e canto en nós cabe!
Ollar aberto que abre
e tenta o couto do inralvabre!
Ollar que pergunta clamea di:
e tenta o couto do inralvabre!
Ollar que pergunta clamea di:
Non podo non ser nin ser así!
COUREL
-No ano 1947 iniciou unha profunda relación persoal con María Mariño, que deixará unha forte pegada na obra de ambos. A poetisa pertence á xeración do 36 escribindo obras de carácter intimista como Palabra no tempo (1963) e Verba que comeza.(1967), na que destaca a comuñón do ser humano coa natureza e a "súa" morte presentida.
A MARÍA MARIÑO
CÁNTOS outonos e longos invernos
pasando a ollada-espello a espello-
da coor dos teus ollos a coor do ucedo!
Máis tarde, o feito de regresar ao Courel motívao a escribir en galego publicando Os Eidos.
No Courel casa por segunda vez cunha moza chamada Elva Rei, á que lle dedica poemas como ”A Elva que veu pro Courel” en 1981,en Os eidos e coa que terá tres fillos.
NEVA
e non leva.
Todo un tempo a un ora.
.......................................
Cai a neve a plomo
como
nun ámeto pechado
cai a neve fora.
....................................
Xa non se oi o río.
Vai nacer outro Uxío
pra que siga o Pasado.
Madrid:
Nesta cidade entra en contacto co grupo Brais Pinto ( R, Patiño, C. Arias, Bautista Álvarez, X.L. Méndez Ferrín, B. Álvarez, “Foz” e Manuel María), que era un grupo de estudantes e novos traballadores galegos de ideoloxía esquerdista que editaron unha colección de poesía chamada Illa Nova onde publicaban as súas obras.
Tamén se relaciona co pintor Tino Grandío e con Reimundo Patiño ao que lle dedicará algún poema. Proba da relación que existiu entre o poeta e os artistas están os obras pictóricas que vos ofrecemos.
GRIS- GRANDÍO
Nun chover por siglos
todo foise esluíndo...
( 1963)
Tino Grandío (Retrato de Novoneyra):
Pintura de Reimundo Patiño:
Nos anos que pasou en Madrid, Novoneyra obtén a fama de "decidor" nas aulas universitarias. O seu pensamento comeza a cambiar e "o noso pobo, convértese en fala". A partires de aí, a defensa dos nosos autores, da nosa patria, da nosa identidade como persoas desta vella nación europea estará presente.
Ramón Piñeiro (1915-1990):
Ramón Piñeiro é un dos galeguistas históricos máis importantes do século XX. Foi un dos fundadores, e un dos primeiros directores da editorial Galaxia e da revista Grial. Politicamente foi membro das mocidades galeguistas e do partido galeguista e deputado do PSG- PSOE.
A súa principal actividade foi a de intentar desposuír ao galeguismo do seu compoñente político para centralo no compoñente cultural (o que se chamou "piñeirismo"). Apelou a saudade, a paisaxe e ao humor como fundamentos da identidade dos galegos e a verdadeira esencia de Galicia. Escribiu moitos ensaios, entre os que destacamos Da esencia da verdade.
José Otero Abeledo alcumado como Laxeiro(1908-1996):
A súa infancia rural está presente na súa pintura que coñece tres etapas: a primeira reflicte os mundos da ensoñación cun estilo moi barroco no que predominan as cores ocres. Na segunda, máis intensa e personal, alterna o folclórico e o relixioso, dende unha visión persoal. A terceira etapa achégase a modos postcubistas, de clara raíz picassiana.(retrato de novoneyra feito por Laxeiro)
